Wij – zij denken (en hoe je er iets aan kunt veranderen)

Hoe ontstaat wij-zij denken?

Twee medewerkers krijgen van hun leidinggevende op commanderende toon een opdracht. Ze draaien zich om en doen gelijk wat hij hen opdraagt. ‘Góedemorgen Marijke!’ zegt de ene medewerker veelbetekenend tegen de andere. Ze kijken elkaar wat lacherig aan.

Ik vraag aan de medewerker wat zij bedoelt met haar opmerking. Zij verwijt haar leidinggevende dat hij haar niet groet, bovendien voelt zij zich door de commanderende toon klein en minderwaardig.

Heel subtiel benadrukt de leidinggevende hier de ongelijkwaardigheid tussen de medewerker en hemzelf. Zo kan er een wij-zij gevoel in een organisatie ontstaan.

Hoe houd je wij-zij denken in stand?

Twee andere medewerkers observeren het gebeuren vanachter de balie. Zij vertellen eerlijk dat ze al zin hebben om over de leidinggevende te gaan roddelen. De medewerkers zeggen het wèl tegen elkaar en niet tegen hun leidinggevende. Ik vraag hen of het handig is om zo met elkaar om te gaan. Ze vertellen dat ze het moeilijk vinden iets te zeggen tegen hun leidinggevende over zijn commanderende toon. Het is makkelijker om er met elkaar over te praten.

Waarom roddel je?

De medewerkers hebben goede ideeën hebben over hoe de dingen beter georganiseerd zouden kunnen worden in hun organisatie. Ze ervaren dat er niet naar hen geluisterd wordt. Vanuit hun enorme betrokkenheid bespreken ze met elkaar wat er allemaal niet goed is in hun organisatie en gaan ze roddelen over hun leidinggevende.

Waarom zou je stoppen met wij-zij denken?

Door het voeren van gesprekken met mij en met elkaar ontdekken de medewerkers, dat ze niet meer op deze manier met hun leidinggevende willen omgaan. Ze willen hem eerlijk vertellen wat ze van zijn gedrag vinden.

Wat kun je doen om wij-zij denken te doorbreken?

Ik stel voor om bovenstaande situatie uit te spelen en te oefenen hoe ze kunnen reageren in een volgende situatie. De medewerkers kijken mij wat ongemakkelijk aan. Blijkbaar dwingen vreemde ogen nog altijd, want iedereen speelt moedig en nieuwsgierig mee. In een spel beleef je een situatie niet alleen met woorden, maar ook met je lichaam, alsof het in het hier en nu gebeurt.

De medewerker die graag begroet wil worden, draait zich in het spel om naar haar leidinggevende en begroet hèm. Hier laat zij voorbeeldgedrag zien.

Na afloop verzucht een medewerker dat we dit vaker moeten doen. Als ik hierop doorvraag zegt ze dat ze het nu meer ziet zitten om tegen haar leidinggevende te zeggen wat haar dwarszit. Ze krijgt inzicht in wat ze zelf doet en gaat nieuwe keuzes maken.

Heb jij ook dingen in je organisatie die je anders zou willen doen en kom je er niet toe om een stap te zetten? Neem gerust contact met me op.